ابر رایانه، رایانه‌ای است که از نظر ظرفیت پردازش و سرعت محاسبه از دیگر کامپیوترها قوی‌تر عمل می‌کند. اولین ابر رایانه‌ها در دهه ۱۹۶۰ طراحی شد. 

ابررایانه ها برای کارهایی که به محاسبات زیاد و دقیق نیازمند است مانند پیش بینی وضع هوا، نمونه‌سازی مولکولی برای محاسبه ساختارها و خصوصیات ترکیب‌های شیمیایی، مولکول‌های زیستی، شبیه‌سازی‌های فیزیکی مانند شبیه‌سازی هواپیما در تونل باد، تحقیقات در مورد جوش هسته‌ای و رمزگشایی به کار می‌رود.

اولین ابررایانه در ایران در سال ۱۳۸۰ از سوی توسط محققان مرکز تحقیقات پردازش‌های فوق سریع دانشگاه صنعتی امیر کبیر به بهره‌برداری رسید. 

محققان این مرکز این ابررایانه را با بهره‌گیری از فناوری کلاستر با حافظه‌ای برابر ۵۶ گیگابایت و ظرفیت ذخیره‌سازی ۵هزار و ۸۰۰ گیگابایت به مرحله بهره برداری رساندند.

این ابررایانه دارای حداکثر توان پردازشی ۸۶۰ میلیارد عمل در ثانیه است این در حالی است که در قوانین تجارت جهانی، ابررایانه‌های قوی تر از ۱۹۰ میلیارد عمل در ثانیه به عنوان کالاهایی راهبردی محسوب می‌شوند.

سیستم عامل مورد استفاده در این سامانه، لینوکس است و یک نرم‌افزار نیز برای مدیریت، نظارت و کنترل سیستم توسط محققان مرکز تهیه شده است.

گام بعدی از سوی پژوهشگران پژوهشگاه دانش‌های بنیادی برداشته شد. محققان این پژوهشگاه اولین ابررایانه برای پردازش در حوزه نانو محاسباتی در پژوهشگاه دانش‌های بنیادی را راه اندازی کردند. 

این ابر رایانه ظرفیت پردازش ۵۰۰ گیگا فلاپ را دارد ولی محققان این پژوهشگاه امیدوارند بتوانند ظرفیت پردازش را تا یک ترا فلاپ ارتقا دهند.

این ابررایانه، محققان و متخصصان حوزه نانومحاسباتی و فیزیک نظری را در مطالعات سیستم‌های مولکولی و اتمی، ساخت حسگرهای فوق حساس برای تشخیص و درمان بیماری‌ها، ساخت روبات‌های بسیار کوچک، ساخت داروهای هوشمند، فیزیک زیستی و ساخت اتم‌های مصنوعی یاری می‌دهد.

شبیه‌سازی روندهای دینامیکی، شبیه‌سازی انباشت هیدروژن از جمله قابلیت‌های این ابر‌رایانه است. ضمن آنکه این سیستم امکان محاسبات ۵۰۰ گیگا فلاپ محاسبه را دارد که با توافق‌های صورت گرفته با ستاد ویژه توسعه فناوری نانو قرار است با افزایش دو برابری ظرفیت، قدرت پردازش اطلاعات این مرکز به یک ترا فلاپ (۱۰ به توان ۱۲ عملیات در ثانیه) برسد.

علیرضا رهایی در خصوص پروژه ابررایانه ملی که این هفته رونمایی می‌شود گفت: ابررایانه ملی به همه دستگاه‌های علمی و تحقیقاتی کشور خدماتی را ارائه می‌کند.

وی افزود: در حقیقت افراد در همه نقاط کشور برای انجام کارهای علمی و پژوهشی که به پردازش‌های سریع و حجیم نیاز دارد می‌توانند با اتصال به شبکه ابررایانه ملی اطلاعات مورد نیاز خود را دریافت کنند.

رئیس دانشگاه صنعتی امیرکبیر گفت: پروژه ابررایانه ملی هم اکنون آماده بهره‌برداری است و در هفته جاری با حضور مسئولان کشور بطور رسمی افتتاح خواهد شد.
 
ابررایانه ایران در میان ۵۰۰ ابر رایانه برتر دنیا

دکتر نسرین سلطانخواه معاون علمی و فناوری ریاست جمهوری چندی پیش از اجرای طرح کلان تولید ابررایانه ملی توسط محققان کشور خبر داد و اظهار داشت: طرح کلان ابررایانه ملی با مرکزیت دانشگاه صنعتی امیرکبیر و دانشگاه صنعتی اصفهان اجرا می شود.

به گفته معاون علمی و فناوری ریاست جمهوری با اجرای طرح کلان تولید ابررایانه ملی، ایران به جمع کشورهای دارای برترین ابر رایانه‌های دنیا می‌پیوندد و در لیست ۵۰۰ ابر رایانه‌ برتر دنیا قرار می‌گیرد.

جزئیات ابررایانه ملی

معاون فناوری و نوآوری معاون علمی و فناوری رئیس جمهور نیز توان پردازشی ۳۴ میلیارد عملیات در ثانیه و سرعتی برابر ۴۰ گیگابایت را از ویژگی‌های ابر رایانه ملی ذکر کرد و گفت: این ابررایانه که برای پردازش داده‌ها در حوزه‌های مختلف به کار می‌رود به زودی راه اندازی می‌شود.

دکتر حسین سالارآملی با اشاره به جزئیات ابر رایانه افزود: این ابررایانه دارای توان گرافیکی ۳۲ هزار میلیارد عملیات در ثانیه، توان پردازشی ۳۴ میلیارد عملیات در ثانیه و سرعتی برابر ۴۰ گیگابایت است.

وی با ابراز امیدواری نسبت به اینکه این ابررایانه جزء ۵۰۰ ابررایانه دنیا قرار گیرد اظهار داشت: این ابررایانه قابلیت پردازش و محاسبات داده‌ها در حوزه‌های متنوعی از هواشناسی تا صنایع مختلف را دارد.

معاون فناوری و نوآوری معاون علمی و فناوری رئیس جمهور از پیشرفت ۸۵ درصدی این طرح ملی خبر داد و ابراز امیدواری کرد که این طرح تا پایان سال جاری به بهره‌برداری برسد.